Opiniestuk over armoede

Klik hier voor de link.

De volledige tekst is hieronder te lezen:

'Er is niks moedigs aan besparen op armoedebestrijding'

Armoedeverenigingen en academici zijn in een Vrije Tribune kritisch voor de besparingsplannen van de Vlaamse regering. 'Aan besparen en het afbouwen van diensten is niets moedigs. Met besparen alleen los je nooit een probleem op, laat staan dat je op die manier 'verandering' tot stand brengt.'

Het is de nieuwe Vlaamse regering om ideologische keuzes te doen en dat is op zich een goede zaak. Politiek gaat om de botsing van ideeën. Zo zet deze regering in op empowerment en zelfredzaamheid tegenover minder staat en minder zorg. Tegelijk gaat men er prat op dat men 'durft besparen'. De besparingen krijgen daardoor een ideologisch karakter met zich mee en worden daardoor niet langer een middel tot het voeren van een bepaald beleid, maar eerder een doel op zich, om te tonen hoe rechtlijnig men politiek wenst te bedrijven - de zogenaamde heilige huisjes worden met zichtbare ijver omver gegooid. 

Het Vlaams regeerakkoord werd opgehangen aan drie mooie woorden: 'vertrouwen', 'verbinden' en 'vooruitgaan'. 'Vertrouwen' begint met het geven van transparante informatie en veronderstelt het proberen begrijpen van wat de beweegredenen zijn van anderen: dit 'begrip', dit 'mede-dogen' is weinig aanwezig in dit beleid. Je moet 'flink' zijn en zelf oplossingen realiseren, zo niet word je

geculpabiliseerd ('eigen schuld...').

'Verbinden' wordt gereduceerd tot zijn organisatorische betekenis en wordt niet gezien als

samenbrengen van diversiteit om in solidariteit meer 'gemeenschap' te creëren. En bij 'vooruitgaan' komt de vraag 'waarnaartoe?' niet verder dan het aloude 'welzijn en welvaart voor allen'. De financiële besparingsnota's, die stilaan doorsijpelen, ontmaskeren de newspeak van de mooie woorden.

Maar welke richting wil men nu echt inslaan? Waarin verschilt deze regering van vorige regeringen die ook hebben bespaard? Welke samenleving wil men nu echt? Vooreerst: besparen hoeft geen ideologische kwestie te zijn. Indien we uitgaan van de noodzaak van een begroting in evenwicht, dan kan besparen een kwestie van goed beheer zijn. Het lijkt ons evident dat elke regering daarvan moet uitgaan, én er alles moet aan doen om dat ook daadwerkelijk te realiseren. Dat je bespaart (minder uitgeeft) of zoekt naar extra inkomsten (belastingen) maakt deel uit van die oefening.

Deze regering laat echter uitschijnen dat zij en zij alleen durft besparen, en dat ook zij en zij alleen de dingen ten gronde durft aan te pakken. Ze beschouwt zichzelf als 'moedig' om tegen cultuursubsidies te zijn, tegen de 'zorg als een hangmat' of tegen het laag houden van bepaalde maatschappelijke kosten, zoals onderwijs of kinderopvang.

Deze regering lijkt stellig op wat Amerikaans president J.F. Kennedy ooit samenvatte met de zin 'ask not what your country can do for you, ask what you can do for your country'. Dat een zekere activering op een aantal terreinen mogelijk is, hoor je ons niet bestrijden, maar dat zelfredzaamheid activeren betekent dat je als overheid minder moet doen, is een groot misverstand. Zelfredzaamheid, empowerment of maatschappelijke participatie, komen niet vanzelf. Indien je culturele organisaties zelfbedruipend wil laten zijn, dan moet je een aanmoedingsbeleid op zetten; indien je mensen meer tot zelfredzaamheid wil stimuleren, dan moet je kaders scheppen waarbinnen ze dit kunnen realiseren.

Tot nu toe blijkt vooral het tegendeel, juist omdat besparen een ideologisch doel op zich geworden is, en niet langer een middel. Aan het niet uitgeven van geld en het schrappen of afbouwen van diensten is geen enkele vorm van moed verbonden. De gemiddelde CEO doet het ook wanneer de ideeën zijn uitgeput en zijn aandeelhouders morren. Maar met besparen alleen los je nooit een probleem op, laat staan dat je op die manier 'verandering' tot stand brengt.

Academici en armoede-organisaties roepen daarom deze regering op om dringend het roer om te gooien en om niet minder maar meer te doen. We vatten dit samen in de volgende actiepunten:

1. Streef naar een inclusief en horizontaal beleid op vlak van armoede, onderwijs, tewerkstelling, wonen, welzijn en gezondheid

2. Laat activering samengaan met ondersteuning want zelfredzaamheid komt niet vanzelf

3. Ga voor voorzieningen waarop iedereen recht heeft: onderwijs, zorg en sociale voorzieningen moeten toegankelijk blijven voor iedereen 4. Ontwikkel een volwaardige kwaliteitsvolle en toegankelijke eerstelijnszorg die het hoofd kan bieden aan de enorme uitdagingen: meer structurele aandacht voor maatschappelijk

kwetsbare groepen; aandacht voor chronisch zieken, voor mensen met psychische

problemen

5. Vermijd 'wij'-versus-'zij' ontwikkelingen door een rechtvaardige inkomensgerelateerde

verwerving van de middelen, een menswaardig basisinkomen (minstens de Europese

armoede norm) voor iedereen en een gelijke toegang tot voorzieningen, aangevuld met

selectiviteit waar nodig

6. Stimuleer de activering door mensen uitzicht te geven op beter indien ze zelf meer

inspanningen leveren, eerder dan voorzieningen duurder te maken, omdat niet iedereen

er vandaag verantwoord mee omspringt

7. Stop met het aanhouden van het individueel schuldmodel: sociale determinanten bepalen in grote mate mee hoe het met ons welzijn en onze gezondheid gesteld is. Omdat de markt faalt in het rechtvaardig verdelen van welzijn en gezondheid, is er een sterke en solidaire samenleving nodig die mensen ondersteunt om ten volle hun rol op te nemen
Frederic Vanhauwaert

Algemeen Coördinator Netwerk tegen Armoede

Prof. Ignaas Devisch, Prof. Dirk Avonts, Prof. Jan De Maeseneer, Prof. Thierry Christiaens, Prof. Sara Willems, Prof. An De Sutter, Prof. Myriam Deveugele, Prof. Anselme Derese

Vakgroep huisartsgeneeskunde en Eerstelijnsgezondheidszorg, Universiteit Gent