Opiniestuk in De Morgen 08082014
Zal er met hoger inschrijvingsgeld één student plots beter in staat zijn te slagen?
Opinie − 08/08/14, 06u00
DM OPINIE Ignaas Devisch is filosoof en als hoofddocent verbonden aan de Universiteit Gent en de Arteveldehogeschool).
De nieuwe Vlaamse regering voert, vanuit een besparingslogica, participatie helaas op als een alternatief voor solidariteit
Deze week brak Yves Desmet een lans om goed na te denken over zin en onzin van belastingen en sociale bijdragen (DM 6/8). Verdergaand op deze redenering wil ik het debat aanzwengelen over de luide roep om 'meer participatie', 'minder belastingen' en 'minder staat'.
Eerst een kleine omweg om mijn punt te maken. Enkele decennia terug lag Amartya Sen aan de basis van het begrip 'capability', de capaciteit of het vermogen om met de aangeboden kennis en kansen om te gaan. Dit begrip laat toe om grondig na te denken over armoede, scholing of gezondheid: wat ben je met talenten of (gelijke) kansen indien je niet in staat bent die te benutten? Meer dan individuen kansen te geven, moeten ze het vermogen aanleren om met die kansen om te gaan, stelt Sen.
Hierin slagen maakt de kracht uit van een samenleving want het verschil in capaciteiten verklaart onder andere waarom sommigen minder goed slagen aan de universiteit en waarom mensen zonder diploma minder lang leven of een slechtere gezondheid hebben. Zij zijn niet minder intelligent of minder welwillend maar hebben doorheen hun levensloop, veel minder dan anderen, de capaciteiten verworven om kritisch om te gaan met informatie of inzicht te hebben in het eigen gedrag.
Ook de omgeving speelt een rol; de zoon van een rijke vader ziet zijn slaagkansen stijgen doordat papa een repetitorenbureau kan betalen tot hij zal slagen; dat is bij een arbeidersgezin niet het geval.
Druk om te slagen
Capaciteit leidt dus tot meer participatie en slaagkansen. De nieuwe Vlaamse regering voert, vanuit een besparingslogica, participatie helaas op als een alternatief voor solidariteit. Het geld voor de zorg zou op zijn en dus moeten we meer zelf doen. Of het nu om gezondheid of onderwijs gaat, steeds lezen we - zonder duidelijk bewijs - dat de zorg 'een hangmat' is en dat participatie dat zou verhelpen. Dingen duurder maken zou leiden tot meer actieve en verantwoordelijke mensen. Minder staat en meer individu, zo heet het.
Vanuit de analyse van Sen is die redenering een lege doos. Natuurlijk moeten mensen participeren, maar velen beschikken niet over de capaciteiten om hierin te slagen. Hen meer laten betalen, leidt ten gronde nergens toe. Wie iets (nog) niet kan, kan dit niet beter omdat het meer kost. Je kan mensen bestraffen tot ze blauw zien, de participatie of het sociale weefsel versterk je er niet mee. Integendeel, je duwt er vaak de betrokkenen nog dieper mee in het moeras, en wie is daar nu mee gebaat?
Neem nu de discussie over hoger inschrijvingsgeld. Dit wordt beargumenteerd alsof het spontaan de verantwoordelijkheid en de slaagkansen zou doen toenemen. Houdt dit steek? Zal er met hoger inschrijvingsgeld één student plots meer capaciteiten hebben en beter in staat zijn om te slagen? Nee toch. Wie voldoende middelen heeft, maalt er niet om en is dus zeker niet zomaar beter gemotiveerd. Wie er geen heeft, heeft een groot probleem en zal de druk van thuis uit om te 'moeten slagen' nog meer in de nek voelen blazen dan voorheen.
Oprotten!
Willen we dat mensen slagen in de samenleving, dan moeten ze ertoe in staat zijn en moeten ze van jongs af aan leren omgaan met moeilijkheden, kritisch vermogen ontwikkelen en zelfinzicht verwerven. Dat vraagt dus om meer samenleving en meer omkadering, niet minder.
Wie van participatie het zogenaamd kostenbesparende alternatief voor solidariteit en zorg maakt, draait zichzelf daarom een rad voor de ogen. De kans is groot dat dit ons niet minder maar meer geld zal kosten, want je kan mensen wel schrappen uit de lijst van ziekteverzekering of wat dan ook, de meerkost zal zich ergens anders laten gevoelen; de gezondheid van mensen neemt nu eenmaal niet toe door ze een fatsoenlijke verzekering te ontzeggen. Of worden we nog hardvochtiger en moeten zij die niet kunnen bijdragen 'dan maar oprotten' zoals ik de laatste weken veelvuldig uit universitair geschoolde kelen schaamteloos heb horen weerklinken? Dat klinkt niet echt als 'verbinden', of hoor ik nu slecht?
Wie participatie opvoert om te besparen of om de verantwoordelijkheid van mensen te verhogen zonder aan de capaciteiten te werken, schiet zichzelf in de voet. Door mensen iets te ontzeggen omdat ze ergens niet in slagen, leert niemand iets bij. Bestraffen klinkt vandaag blijkbaar leuker dan ondersteunen, maar het is zeer de vraag of we er mee opschieten. En voor één keer ben ik niet geneigd de twijfel het voordeel te geven.
Opinie − 08/08/14, 06u00
DM OPINIE Ignaas Devisch is filosoof en als hoofddocent verbonden aan de Universiteit Gent en de Arteveldehogeschool).
De nieuwe Vlaamse regering voert, vanuit een besparingslogica, participatie helaas op als een alternatief voor solidariteit
Deze week brak Yves Desmet een lans om goed na te denken over zin en onzin van belastingen en sociale bijdragen (DM 6/8). Verdergaand op deze redenering wil ik het debat aanzwengelen over de luide roep om 'meer participatie', 'minder belastingen' en 'minder staat'.
Eerst een kleine omweg om mijn punt te maken. Enkele decennia terug lag Amartya Sen aan de basis van het begrip 'capability', de capaciteit of het vermogen om met de aangeboden kennis en kansen om te gaan. Dit begrip laat toe om grondig na te denken over armoede, scholing of gezondheid: wat ben je met talenten of (gelijke) kansen indien je niet in staat bent die te benutten? Meer dan individuen kansen te geven, moeten ze het vermogen aanleren om met die kansen om te gaan, stelt Sen.
Hierin slagen maakt de kracht uit van een samenleving want het verschil in capaciteiten verklaart onder andere waarom sommigen minder goed slagen aan de universiteit en waarom mensen zonder diploma minder lang leven of een slechtere gezondheid hebben. Zij zijn niet minder intelligent of minder welwillend maar hebben doorheen hun levensloop, veel minder dan anderen, de capaciteiten verworven om kritisch om te gaan met informatie of inzicht te hebben in het eigen gedrag.
Ook de omgeving speelt een rol; de zoon van een rijke vader ziet zijn slaagkansen stijgen doordat papa een repetitorenbureau kan betalen tot hij zal slagen; dat is bij een arbeidersgezin niet het geval.
Druk om te slagen
Capaciteit leidt dus tot meer participatie en slaagkansen. De nieuwe Vlaamse regering voert, vanuit een besparingslogica, participatie helaas op als een alternatief voor solidariteit. Het geld voor de zorg zou op zijn en dus moeten we meer zelf doen. Of het nu om gezondheid of onderwijs gaat, steeds lezen we - zonder duidelijk bewijs - dat de zorg 'een hangmat' is en dat participatie dat zou verhelpen. Dingen duurder maken zou leiden tot meer actieve en verantwoordelijke mensen. Minder staat en meer individu, zo heet het.
Vanuit de analyse van Sen is die redenering een lege doos. Natuurlijk moeten mensen participeren, maar velen beschikken niet over de capaciteiten om hierin te slagen. Hen meer laten betalen, leidt ten gronde nergens toe. Wie iets (nog) niet kan, kan dit niet beter omdat het meer kost. Je kan mensen bestraffen tot ze blauw zien, de participatie of het sociale weefsel versterk je er niet mee. Integendeel, je duwt er vaak de betrokkenen nog dieper mee in het moeras, en wie is daar nu mee gebaat?
Neem nu de discussie over hoger inschrijvingsgeld. Dit wordt beargumenteerd alsof het spontaan de verantwoordelijkheid en de slaagkansen zou doen toenemen. Houdt dit steek? Zal er met hoger inschrijvingsgeld één student plots meer capaciteiten hebben en beter in staat zijn om te slagen? Nee toch. Wie voldoende middelen heeft, maalt er niet om en is dus zeker niet zomaar beter gemotiveerd. Wie er geen heeft, heeft een groot probleem en zal de druk van thuis uit om te 'moeten slagen' nog meer in de nek voelen blazen dan voorheen.
Oprotten!
Willen we dat mensen slagen in de samenleving, dan moeten ze ertoe in staat zijn en moeten ze van jongs af aan leren omgaan met moeilijkheden, kritisch vermogen ontwikkelen en zelfinzicht verwerven. Dat vraagt dus om meer samenleving en meer omkadering, niet minder.
Wie van participatie het zogenaamd kostenbesparende alternatief voor solidariteit en zorg maakt, draait zichzelf daarom een rad voor de ogen. De kans is groot dat dit ons niet minder maar meer geld zal kosten, want je kan mensen wel schrappen uit de lijst van ziekteverzekering of wat dan ook, de meerkost zal zich ergens anders laten gevoelen; de gezondheid van mensen neemt nu eenmaal niet toe door ze een fatsoenlijke verzekering te ontzeggen. Of worden we nog hardvochtiger en moeten zij die niet kunnen bijdragen 'dan maar oprotten' zoals ik de laatste weken veelvuldig uit universitair geschoolde kelen schaamteloos heb horen weerklinken? Dat klinkt niet echt als 'verbinden', of hoor ik nu slecht?
Wie participatie opvoert om te besparen of om de verantwoordelijkheid van mensen te verhogen zonder aan de capaciteiten te werken, schiet zichzelf in de voet. Door mensen iets te ontzeggen omdat ze ergens niet in slagen, leert niemand iets bij. Bestraffen klinkt vandaag blijkbaar leuker dan ondersteunen, maar het is zeer de vraag of we er mee opschieten. En voor één keer ben ik niet geneigd de twijfel het voordeel te geven.
Comments
Post a Comment