DS Avondeditie 070214
Uit verveling
Het is (bijna) weekend
en dan werken sommigen harder dan tijdens de week. Dure hobby’s, citytrips,
allerlei ‘ervaringen’ of ‘verwenmomenten’ doorstaan, etc., het is een
burgerlijke plicht geworden. Wil je sociaal aanvaard worden, dan antwoord je op
de vraag ‘hoe was je weekend?’, beter niet met ‘ik heb me te pletter verveeld’.
En toch, waarom niet?
De Rotterdamse
filosoof A.W. Prins promoveerde enkele jaren terug met een originele studie
getiteld Uit verveling. Verveling is
een thema dat vele literatoren en filosofen heeft bezig gehouden. De Russen
konden er behoorlijk weg mee – denk maar aan Oblomov van Iwan Gontsjarow, maar ook bijvoorbeeld Martin Heidegger
schreef uitvoerig over de verveling als een grondstemming van de mens, zoals de
angst dat ook is.
Is het dat we ons
niet willen of niet durven vervelen, maar wat zou verveling dan met ons doen?
Beeld je eens in dat je je echt verveelt; zou je dan zuchten, naar je uurwerk
staren of de wolken bestuderen? Behalve dat het verveelt, doet verveling nog
iets anders met ons? Ervaren we angst of worden we onrustig omdat we (het)
niets meemaken?
Wie verveling wil
vermijden, zoekt verstrooiing op en dat organiseert de samenleving voor ons in
overvloed, van kleins af aan. ‘IK VERVEEL MIJ!!’ is een zinnetje dat veel
kinderen goed beheersen; waarna we ze een ervaring toestoppen zodat ze dingen
hebben meegemaakt die als antwoord dienen op de vraag van de juf op
maandagochtend: ‘en wat hebben we gedaan tijdens het weekend?’.
In Zwerm van Peter Verhelst komt de
volgende zin vaak terug: ‘ik heb dingen gezien of ‘ik heb dingen meegemaakt’.
Welke dingen weten we niet, maar het zijn zeer erge dingen, zonder duidelijke
reden. Dat klinkt een beetje als ‘zinloos geweld’, zoals we in de krant wel
eens lezen dat ‘jongeren uit verveling…’.
Waarom dat geweld
zinloos heet, is duister. Doelbewust geweld plegen uit verveling is juist sterk
van betekenis bezwangerd. Het klinkt vreemd, maar geweld plegen is ook een vorm
van zingeving, helaas. Onbegrijpelijk? Misschien. Stel je voor dat aanslagen
zoals 9/11 uit verveling worden geboren, zou dat geweld niet pas totaal
onbegrijpelijk maken? Nochtans, ongetwijfeld heeft menig koning in het verleden
wel eens een oorlogje opgestart op zoek naar wat verstrooiing. Oorlog en verveling, iemand moet dit boek
nog schrijven.
In zijn bekende Gedachten vat Blaise Pascal dit
vraagstuk van ‘verveling en divertissement’ in een gebalde redenering goed
samen. Nadat hij zich heeft gebogen over het waarom van twisten en oorlogen,
schrijft hij ‘dat alle ellende van de mensen maar één oorzaak heeft, namelijk
dat zij niet in staat zijn rustig in een kamer te blijven’.
Ik wens u een
bijzonder vervelend weekend toe.
Comments
Post a Comment