DS Avondeditie 070214

Uit verveling

Het is (bijna) weekend en dan werken sommigen harder dan tijdens de week. Dure hobby’s, citytrips, allerlei ‘ervaringen’ of ‘verwenmomenten’ doorstaan, etc., het is een burgerlijke plicht geworden. Wil je sociaal aanvaard worden, dan antwoord je op de vraag ‘hoe was je weekend?’, beter niet met ‘ik heb me te pletter verveeld’. En toch, waarom niet?
De Rotterdamse filosoof A.W. Prins promoveerde enkele jaren terug met een originele studie getiteld Uit verveling. Verveling is een thema dat vele literatoren en filosofen heeft bezig gehouden. De Russen konden er behoorlijk weg mee – denk maar aan Oblomov van Iwan Gontsjarow, maar ook bijvoorbeeld Martin Heidegger schreef uitvoerig over de verveling als een grondstemming van de mens, zoals de angst dat ook is.
Is het dat we ons niet willen of niet durven vervelen, maar wat zou verveling dan met ons doen? Beeld je eens in dat je je echt verveelt; zou je dan zuchten, naar je uurwerk staren of de wolken bestuderen? Behalve dat het verveelt, doet verveling nog iets anders met ons? Ervaren we angst of worden we onrustig omdat we (het) niets meemaken?
Wie verveling wil vermijden, zoekt verstrooiing op en dat organiseert de samenleving voor ons in overvloed, van kleins af aan. ‘IK VERVEEL MIJ!!’ is een zinnetje dat veel kinderen goed beheersen; waarna we ze een ervaring toestoppen zodat ze dingen hebben meegemaakt die als antwoord dienen op de vraag van de juf op maandagochtend: ‘en wat hebben we gedaan tijdens het weekend?’.
In Zwerm van Peter Verhelst komt de volgende zin vaak terug: ‘ik heb dingen gezien of ‘ik heb dingen meegemaakt’. Welke dingen weten we niet, maar het zijn zeer erge dingen, zonder duidelijke reden. Dat klinkt een beetje als ‘zinloos geweld’, zoals we in de krant wel eens lezen dat ‘jongeren uit verveling…’.
Waarom dat geweld zinloos heet, is duister. Doelbewust geweld plegen uit verveling is juist sterk van betekenis bezwangerd. Het klinkt vreemd, maar geweld plegen is ook een vorm van zingeving, helaas. Onbegrijpelijk? Misschien. Stel je voor dat aanslagen zoals 9/11 uit verveling worden geboren, zou dat geweld niet pas totaal onbegrijpelijk maken? Nochtans, ongetwijfeld heeft menig koning in het verleden wel eens een oorlogje opgestart op zoek naar wat verstrooiing. Oorlog en verveling, iemand moet dit boek nog schrijven.
In zijn bekende Gedachten vat Blaise Pascal dit vraagstuk van ‘verveling en divertissement’ in een gebalde redenering goed samen. Nadat hij zich heeft gebogen over het waarom van twisten en oorlogen, schrijft hij ‘dat alle ellende van de mensen maar één oorzaak heeft, namelijk dat zij niet in staat zijn rustig in een kamer te blijven’.

Ik wens u een bijzonder vervelend weekend toe. 

Comments

Popular posts from this blog

Interview De Morgen over 'voorspellende geneeskunde' (De Morgen, 090714, Barbara Debusschere)

Opiniestuk DS (28/11/13) 'De piëdestal van het morele narcisme'